Prepubertal dönemdeki dişi ratların ovaryumları üzerinde elektromanyetik alanın etkisine karşı lipoik asidin koruyucu özelliğinin biyokimyasal, ışık mikroskobik ve ultrastrüktürel düzeyde incelenmesi

Abstract

Çalışmamızda elektromanyetik alanın ovaryumda meydana getirdiği değişimler ile ve bu değişimler üzerine lipoik asidin antioksidan etkisi incelenmiştir. EMA'nın ovaryumda beklenen apopitozdaki rolü, ayrıca oksidatif stres parametreleri üzerine olan etkisi de çalışılmış ve ultrastrüktürel incelemelerle desteklenmiştir. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Etik Kurulu'nun 21/03/2008 gün ve 33 sayılı kararı ile çalışmaya başlanmıştır. Çalışmamızda yirmi dört Wistar Albino türü prepubertal dişi sıçanlar 3 gruba ayrılmıştır: I. Grupæ Kontrol grubu, EMA'ya maruz kalmamış ve p.o.serum fizyolojik almış denekler (n=7), II. Grupæ EMA grubu. 50 Hz - 3mT EMA'ya maruz kalan ve p.o. serum fizyolojik uygulanmış denekler (n=7, 6 hafta boyunca günde 4 saat EMA), III. Grupæ EMA+LA grubu. EMA maruziyeti + Lipoik Asit uygulanmış denekler (6 hafta boyunca günde 4 saat EMA, n=10, 100 mg/kg Lipoik Asit p.o.). Deney sonunda biyokimyasal, ışık mikroskopik ve elektron mikroskopik incelemeler için ovaryum dokuları alındı. Gruplar arası follikül sayılarının karşılaştırılması sonucunda EMA'ya maruz kalan grupta primer ve sekonder follikül sayılarında diğer gruplara göre istatistiksel olarak anlamlı azalma saptanmıştır. DNA hasarının değerlendirilmesinde Kontrol ve EMA+LA grupları arasında primer ve sekonder folliküllerdeki TUNEL pozitif boyanan granüloza hücrelerinde anlamlı fark gözlenmezken, EMA grubunda primer ve sekonder folliküllerde tunel pozitif hücre sayısı kontrol grubuna göre anlamlı olarak yüksek bulundu. Hem EMA grubunda hem de EMA+LA grubunda MDA düzeyi ortalamaları EMA' nın verdiği hasardan dolayı kontrol grubuna göre anlamlı derecede yüksek bulundu. Ancak EMA ve EMA+LA grupları arasında MDA düzeyleri açısından bulunan fark istatistiksel olarak anlamlı değildi. Hem EMA grubunda hem de EMA+LA grubunda GPx düzeyi ortalamaları EMA' nın verdiği hasardan dolayı kontrol grubuna göre anlamlı derecede düşük bulundu. Ancak EMA ve EMA+LA grupları arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı değildi. Elde ettiğimiz bulgulardan antioksidan olarak kullandığımız lipoik asitin oksidatif stres parametreleri üzerine etki etmediği sonucuna vardık. Yapılan seri kesitlerde, EMA'nın ovaryumu çevreleyen fibröz kapsülden parankima içerisine giren bağ dokusu demetlerinde kalınlaşmaya, interstisyel doku içindeki damarlanmada artışa, yer yer damarlarda dilatasyona, konjesyona ve kapillerlerde genişlemelere neden olduğu sonucuna varılmıştır. Yaptığımız bu çalışmada lipoik asidin, elektromanyetik alanın ovaryum dokusunda neden olduğu hasara karşı kullanılması literatürde bir ilktir. Anahtar kelimeler : Elektromanyetik alan, Lipoik asit, Ovaryum, Apopitoz, ROS, Ultrastrüktür In our studies we investigated the changes that electromagnetic field bring forth on the ovary and the effect of lipoic acid on these changes as an antioxidant. The role of electromagnetic field on apoptosis in the ovary and also effects on oxidative stress parameters have been examined and supported by ultrastructural evaluation Dokuz Eylül University Institute of Health Sciences Ethic committee approved our application with 33 numbered decision at 21 March 2008 Twenty four female Wistar albino rats were divided into three groups: Control groupæ did not expose to electromagnetic field, only serum physiologic administered (n=7), EMA groupæ exposed to 50 Hz- 3 mT extremely low frequency magnetic fields for four hours/day during six weeks (n=7) and serum physiologic administered, EMA+LA groupæ exposed to electromagnetic field and 100 mg/kg lipoic acid administered by oral gavage method (n=10) along six weeks At the end of experimental period the ovaries taken from both three groups were processed for histological, ultrastructural and biochemical evaluation As a result of compairing the numbers of primary and secondary follicles within three groups: there was statistically significant decrease in the numbers of follicles in EMA group against the other groups. DNA fragmentation results in granulosa cells of the primary and secondary follicles showed that there was no statistically significant difference between Control and EMA+LA groups. On the other hand, when we compaired Control and EMA groupsæ DNA fragmentation in granulosa cells were statistically significant and high in EMA group When we compaired with the control group, malondialdehyde concentrations (MDA) of the ovaries found to be statistically and significantly increased due to electromagnetic field damage on ovaries, both in EMA and EMA+LA groups. However the difference in MDA concentrations between EMA and EMA+LA groups were not statistically significant When we compaired them with the control group, GPX concentrations of the ovaries were found to be statistically and significantly decreased because of electromagnetic field damage, both in EMA and EMA+LA groups. These findings are evidence that the lipoic acid we administered as an antioxidant did not effect oxidative stress parameters Series sections taken from the ovaries in the EMA group showed an increase in the connective tissue which surrounds follicles, dilatation in vessels and capillaries in the interstitium of the ovary This is the first time in the literature that lipoic acid treatment against electromagnetic field damage on the ovary has been documented. Key Words: Electromagnetic field (EMA), Lipoic Acid, Ovary, Apoptosis, Reactive Oxygen Species, Ultrastructure