İzmir ili kamu ve özel hastane yöneticilerinin dönüşümcü liderlik tarzlarının lider-izleyici ilişkileri kalitesi bağlamında değerlendirilmesi

Abstract

Liderlik ve kalite, hızlı değişimin yaşandığı günümüzde örgütlerin başarıyı yakalayıp ayakta kalmalarını sağlayan önemli kavramlardır. Bu çalışmada, bir yandan dönüşümcü liderlik yaklaşımı incelenirken, diğer yandan da lider-izleyen ilişkisi uyumundan bahsedilecektir. Yapılan araştırmanın amacı, hastane yöneticilerinin dönüşümcü liderlik tarzlarının lider-izleyici ilişkileri kalitesi bağlamında değerlendirilmesidir. Bu çalışmanın birinci bölümünde, problem tanımlanacak, çalışmanın amacı, kısıtları ve sınırlılıklarından bahsedilecektir. İkinci bölümde liderlik ve başlıca liderlik yaklaşımları ile ilgili temel kavram ve yaklaşımlar açıklanacak, dönüşümcü liderliğin ortaya çıkışı, tanımları, önemi, bu lider tipindeki davranış boyutları anlatılacaktır. Bununla beraber, lider-izleyici ilişkileri kalitesinden ve bu ilişkinin hastaneler için öneminden söz edilecektir. Üçüncü ve dördüncü bölümlerde yöntem açıklanıp bulgular değerlendirilecektir. Son bölümde ise sonuç ve önerilerden bahsedilecektir. Araştırma, Şubat-Nisan 2009 tarihleri arasında, İzmir ili anakent alanında hizmet veren onüç kamu ve özel hastanesinde İl Sağlık Müdürlüğü ve hastanelerden alınan izinlerle uygulanmıştır. Çalışmada rastgele örnekleme tekniği kullanılarak seçilen iki ayrı örneklem kullanılmıştır. Bu örneklemler çalışmaya dahil edilen İzmir ili hastanelerinde çalışan 157 yöneticinin oluşturduğu MLQ-kendisi (lider) örneklemi ve bu yöneticilerin 765 astından oluşan MLQ-ast (izleyici) örneklemidir. Hastanelerde yöneticilerin dönüşümcü liderlik vasıflarını ölçmek için Bass tarafından geliştirilmiş olan Çok Faktörlü Liderlik Ölçeği (MLQ) kullanılmıştır. Çalışmada yöneticiler kendi liderlik tarzlarını, izleyiciler ise yöneticilerinin liderlik tarzları ile ilgili algılarını değerlendirmişlerdir. Araştırma verileri SPSS 13 paket programında analiz edilmiştir. Analizlerde tanımlayıcı istatistikler dışında Kappa istatistikleri kullanılmıştır. Elde edilen bulgular tablolar ile yorumlanmıştır. Genel olarak bakıldığında, liderlik boyutlarının değerlendirilmesi açısından lider-izleyici uyumu ile ilgili bulgular açağıdaki gibidir: • Kendi ihtiyaçlarından önce başkalarının ihtiyaçlarını düşünen, kişisel kazanç sağlamak için güç kullanımından kaçınan, doğru şeyler yaptıklarına güvenleri olan, ahlaki değerlere önem veren ve genellikle çok yüksek ahlaki değerlere sahip karizmatik lider değerlendirmesi konusunda, yöneticilerin kendileriyle ilgili düşünceleri ile izleyenlerin yöneticileri hakkındaki algıları arasında istatistiksel olarak anlamlı uyum bulunmamaktadır. • İzleyenlerin, lider tarafından yapılmış vaatler, övgüler, ödüller veya olumsuz geri bildirimler, hata bulma, tehdit ve disiplin ile motive edildiği Şarta Bağlı Ödül liderlik boyutu ile ilgili yöneticilerin düşünceleri ve izleyicilerin algıları istatistiksel olarak anlamlı uyum göstermemektedir. • Yöneticilerin izleyenlerin çalışmasını takip etmekte oldukları ve hatalara anında müdahale ederek düzelttikleri Aktif İstisnalarla Yönetim boyutunun değerlendirilmesi konusunda lider-izleyici arasında istatistiksel olarak anlamlı ve mükemmel uyum söz konusudur • Yöneticilerin izleyenlerin hatalarının ona dönmesini hiçbir müdahalede bulunmadan bekleyip düzeltmeyi sonra yaptığı Pasif İstisnalarla Yönetim liderlik boyutu değerlendirmesinde iyi lider-izleyici uyumu vardır. Sonuç olarak, sağlık sistemimizde yöneticiler ve çalışanlar arasında kaliteli lider-izleyici ilişkilerinden söz etmek mümkün değildir. Anahtar Kelimeler: Liderlik, Lider-İzleyen, İlişki Kalitesi, Dönüşümcü Liderlik. Leadership and quality are two factors which are important for the success and the existance of the organizations. In this research, on one hand the transformational leadership will be examined and on the other hand leader-follower relationship quality will be mentioned. The aim of this research is to assess the transformational leadership styles of the hospital managers in terms of leader-follower relationship quality. In the first part of this research, the problem will be defined, the aim and the restrictions will be told. In the second part as well as leadership and the basic leadership theories, transformational leadership, its definitions and importance, how it started out and its dimensions will be explained. Hence, at the same time the leader-follower relationship quality and its importance for the hospitals will be discussed. In the third and the fourth parts the methods and the findings will be evaluated. The last part will explain the results and put farward suggestions. The research was done February-April 2009 at thirteen public and private hospitals located at the metrapol area of Izmir with the permissions taken from The Local Health Authority and the hospitals. The two randomly chosen exemplaries of this research consist of 157 managers and their 765 followers. In the hospitals, Bass's Multifactor Leadership Questionnaire (MLQ) was used. The managers evaluated their own leadership styles and the followers evaluated the perceptions of their managers' leadership styles. Data analysis was done by SPSS 13 package programme. In the analysis along with descriptive statistics, Kappa statistics were used. The findings were interpreted by tables. The general findings in terms of leadership dimensions are: • There is no meaningful statistical congruence between the leaders and the followers for the charismatic leader who considers the needs of others before his own needs, has confidence for doing the right things, does not use power for his own, gives importance to moral values, • There is no meaningful statistical congruence between the leaders and the followers for the Contingent Rewards where the followers are motivated by the promises, praises or negative feedback, finding faults, treats or discipline. • There is meaningful and perfect statistical congruence between the leaders and the followers for the Management-by-exception(Active) where the leaders monitor follower behavior, anticipate problems, and take corrective actions before the behavior creates serious difficulties. • There is meaningful and good statistical congruence between the leaders and the followers for the Management-by-exception (Passive) where leaders wait until the behavior has created problems before taking action. As a result it is not possible to talk about a high quality leader-follower relationship in our health system. Key Words: Leadership, Leader- Follower, Relationship Quality, Transformational Leadership