Ekonomik krizler ve ABD 2007 krizi sonrası ülkelerin borsa performansları üzerine bir araştırma

Abstract

Ekonomik krizler gerçekleştiği ülkede büyük hasar meydana getirmekle birlikte, yayılıcı etkilerinden dolayı diğer ülkelere de sıçrayabilmektedir. Bu araştırmanın amacı küreselleşmenin uluslar arası tek bir borsa seyri yaratmasının yanında, ülkelerin ayırtedici ekonomik, siyasi ve idari bir takım özelliklerinin borsa performanslarına ne yönde etki ettiklerinin araştırılması, 2007 Mortgage krizi sonrasında ülkelerin borsa performanslarında ayrışmaya neden olup olmadıklarının incelenmesidir. Bunun için dokuz ayrı ülkenin borsa endekslerinde 2007 Eylül sonu ile 2011 Aralık ayı sonu arasındaki borsa performansları üçer aylık dönemler halinde incelenmiştir. 2007 Mortgage krizinin etkilerini inceleyebilmek için krizi derinden yaşayan Yunanistan, İrlanda, Portekiz ve İspanya gibi ülkelerin yanında ABD (Amerika Birleşik Devletleri), Almanya, İngiltere, İsviçre gibi güçlü ekonomilerin borsa endeksleri de seçilmiştir. Son olarak İMKB (İstanbul Menkul Kıymetler Borsası) 100 endeksi araştırmaya dahil edilerek 2001 yılında ağır bir krizden çıkan Türkiye'nin küresel ekonomik kriz karşısındaki durumunun ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Endekslerin getirileri kümülatif olarak, basit getiri yöntemi ile hesaplanmıştır. Ülkelerin endekslerinin kıyaslanabilmesi açısından da endeksler Euro bazında tekrar hesaplanmıştır. Kur değerleri için interbank piyasası kapanış değerleri alınmıştır. Araştırma sonucunda İMKB 100 endeksi, endeks bazında %15 getiri ile en yüksek borsa performansına sahip ülke olurken Yunanistan, ASE endeksi ise - %86 performans ile en çok kayıp gösteren endeks olmuştur. Euro bazında ise en iyi performans %3 kayıp ile İsviçre SMI endeksine meydana gelmiştir. ABD 2007 Mortgage krizinin araştırma kapsamındaki tüm borsalarda olumsuz etkisi olduğu görülmüş bunun yanında, ülkelerin ekonomik durumu, para birimi, siyasi ve idari durumu, ekonomik krize karşı ülkelerin çözüm yolu imkanları, psikolojik etmenlerin varlığının borsa performanslarının ayrışmasında etkisi olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca ekonomik krizlerin borsa performansları üzerinde 'zaman' ile orantılı olarak etkisi olduğu anlaşılmıştır. Araştırmada Euro bazında en iyi performans gösteren ikinci ülkenin, Mortgage krizinin ortaya çıktığı ABD olması bunun bir göstergesidir. Ülkeler arası etkileşimin arttığı günümüz ekonomisinde, kriz dönemlerinde ülkelerin ekonomik ilişkileri ve borsa performansları düşünüldüğünde tek bir dengeden ziyade, 'çoklu denge'nin varlığı önem kazanmaktadır. Finansal otoritelerin alacakları kararlarda bu dengelerin varlığı göz önünde bulundurulduğunda, krizlere daha dayanıklı hale gelecek ülke ekonomileri sebebiyle, ekonomik kriz dönemlerinde borsaların en az zararla kapatılması sağlanabilir. Even though economic crises have huge impact on the country that they are found in, they might affect other economies. This thesis is dedicated to research the impact of the 2007 mortgage crisis on stock exchange performances and observe the characteristics which differenciate the stock exchange performances of countries after the crisis. To be able to find out that indices of nine different countires have been observed within every three months performances beetween the end of September 2007 and 2011 year end. While selecting the markets for research, Greece, Ireland, Portugal and Spain were chosen to represent the Euro crisis; US, Germany, UK and Switzerland were chosen to see the differentiation of powerful economies and finally Turkey was included to understand how Turkey has been performing in recent global economic crisis after the 2001 economic crisis. The returns of indices were calculated by normal cumulative return method. Euro based index was calculated to eliminate the impact of currency rates. All currency rates were taken from interbank market as closing prices. As a result, ISE 100 index has the best performance with %15 return, while ASE index has %86 loss. In Euro based evaluation, Switzerland SMI index jumped into first place because of strong CHF. This research shows that the 2007 mortgage crisis has negative impact on all indices observed in this document. In addition, econonmic overviews of countries, strength of effective reaction can be created against economic crisis, psychological factors of financial decision takers, currency, political and executive conditions of countries strongly influence on the differentiation of stock exchange performances. Moreover, 'time' has also impact on index performances after crisis. This study underlines the 'time' impact on markets, considering that the second best performing country were United States, where the mortgage crisis had begun first. In high level interaction economical environment, considering economical relations and stock exchange performances, it has been getting more and more important to adapt multiple equilibrium systems. If financial authorities keep an eye on these balances, it might be possible to limit the losses in stock exchanges during economic crisis because of having stonger adaption of economies.